عصارۀ زعفران که به نام Swedish bitters موسوم است، توسط کارخانجات گوناگون تهیه گردیده و به بازار عرضه می‌شود‌. به منظور نگهداری ایده‌آل زعفران باید از مجاورت نور و رطوبت محافظت شود‌. بهترین ظروف نگهداری زعفران در درجة اول، ظروف فلزی و بعد ظروف شیشه‌‌‌ای رنگی است‌. ظروف پلاستیکی برای نگهداری مناسب نیستند، زیرا در مدّتی کوتاه، اسانس آن را کم كرده و از مرغوبیت آن می‌کاهد؛ همچنین بهتر است هنگام مصرف به صورت پودر درآید و یا پودر آن در زمان کوتاهی مصرف گردد؛ چون اسانس معطر آن زودتر از پودر تبخیر می‌شود‌. تحقیقاتی که به تازگی در آمریکا صورت گرفته، نشان داده که کروستین موجود در زعفران در نخاع، فشار خون، ادم مغزی و پاپیلمای پوست حیوانات مورد آزمايش، اثرات مثبت و ارزنده‌‌‌ای ایجاد کرده است‌.
تحقیقات دیگری نیز نشان داده که زعفران اکسیژن پلاسما را افزایش داده و دارای اثرات ضدسرطان است. همچنین زعفران می‌تواند باعث کاهش تری‌گلیسریدها و کلسترول شود. مطالعاتی در اسپانیا نشان داده که کاهش امراض قلبی در قسمتی از این منطقه، احتمالاً مربوط به مصرف دائم از زعفران است‌. ضد درد، ضد افسردگی، ضد سم، ضد ادم، ضد اکسیدان، ضدعفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد نفخ، ضد تومور، تقویت‌کنندة قوای جنسی، مقوی قلب، خنثی‌کننده رادیکال‌های آزاد، سقط کننده، معرق، هضم‌کنندة غذا، قاعده‌آور، خلط‌آور، بند آورندة خون، کاهش دهندة کلسترول، کاهش دهندة پُرفشاری خون، نارکوتیک (مخدر)، مقوی اعصاب، محافظ اعصاب، مسکّن، محرّک، مقوی معده، مقوی رحم از مهمترین اثرات گزارش شده زعفران میباشد. 

خواص‌ جالب و مؤثر چای زعفران

زعفران گیاهی است بومی اروپا و آسیا که اغلب به صورت خشک شده به‌عنوان ادویه و دم کرده استفاده می‌شود. ادویه بسيار گران بوده و دلیل آن این است که از حدود چهارصد هزار کلالۀ گیاه زعفران، تنها یک کیلوگرم ادویه به‌دست می‌آید. اگرچه زعفران اخیراً به دلیل گران بودن و آگاهی و شناخت مردم از دیگر گیاهان دارویی که علاوه بر خواص خوب‌شان به اندازۀ زعفران هم گران نیستند، محبوبیّت قبلی خود را از دست داده، امّا به هر حال این گیاه دارای خواص درمانی متعدّدی است که به برخی از آن‌ها پرداخته می‌شود.

کاهش درد قاعدگی

در سال‌های گذشته، زعفران به‌عنوان محرّکی جهت بهبود قاعدگی در زنانی‌که عادت ماهیانة منظمی نداشتند، استفاده می‌شد. دم‌کردة گیاه زعفران همچنین برای کاهش خون‌ریزی رحم، تسهیل خونریزی و کاهش درد ناشی از قاعدگی به کار برده می‌شود؛ البتّه این چای نباید توسط زنان باردار مصرف شود؛ زیرا در برخی از تحقیقات دیده شده که موجب سقط خود به خودی جنین می‌گردد.

ضد افسردگی

از چای زعفران برای درمان افسردگی استفاده می‌شود. گزارش شده که دریافت مقدار زیادی از دم کرده و یا ادویۀ زعفران، موجب احساس شادی و خوشحالی می‌شود.

پیشگیری از سرطان

زعفران حاوی کاروتنوئیدها است و طبق یافته‌های علمی، موجب واکنش‌هایی مختلف در برابر کارسینومای سرطانی، توده‌های بدخیم سرطانی (سارکوما) و لوکمی در انسان‌ها می‌شود.

سلامت قلب

طبق مطالعات انجام شده، چای زعفران از تجمع کلسترول در رگ‌ها جلوگیری می‌کند و به این ترتیب مانع بیماری‌های قلبی می‌شود.

تسکین دردهای شکمی

دم کردة زعفران برای دردهای متوسّط تا شدید شکمی و قسمت فوقانی شکم مؤثر است، همچنین دردهای غشای رودة بزرگ را نیز آرام می‌کند.

کاهش فشار خون

دم کردۀ زعفران حاوی موادی است که به آن کروستین می‌گویند. مادة مزبور موجب پایین آمدن فشار خون می‌گردد؛ به همین دلیل زعفران به پیشگیری از افزایش فشار خون کمک می‌کند.

خلط‌آور

دم کردة زعفران موجب تحریک استفراغ و سرفه به منظور تسکین درد سینه، گلو و معده می‌شود.

فواید دیگر

چای زعفران برای درمان بسیاری از بیماری‌ها مانند آسم، سرفه، خشکی پوست، حملة عصبی، گاز معده، سوزش سردل، بی‌خوابی و انزال زودرس مفید است. از دیگر فواید زعفران این است که موجب رشد موهای پشت سر به صورت موضعی می‌شود.

برگرفته از کتاب دانش خانواده

طبق آموزه‌های دینی ما، کسی که قبل از آوردن غذا گرسنگی خود را تحمّل نکند و چشمانش را به در اتاق یا دست هر کسی‌که وارد اتاق می‌شود، بدوزد، رفتاری ناپسند دارد.فردی که صدای جویدن و بلعیدن لقمة غذایش حسّی زننده در اطرافیان ایجاد کند. شخصی که لقمه را در دهان گذاشته و با انگشتان آن را به‌زور در حفرۀ دهان جا می‌دهد. کسی که غذا را از ظرفی به ظرف دیگر می‌ریزد تا خنک شود. فردی‌که نان یا غذایی را از ترس این‌که دیگری آن را بخورد، به سوی خودش می‌کشد یا نان را تکه تکه کرده و برای گرم شدن زیر ظرف غذا می‌گذارد و به قصد خوردن، چربی، دستانش را با آن پاک می‌کند. کسی که کنار لقمه را با دندانش‌گاز زده، و بعد آن را در ظرف غذایی چون خورش یا ماست می‌کند. شخصی که در حال جویدن لقمه است و قبل از آن‌که آن را فرو بدهد، دهانش باز و چشمش به لقمة بعدی است.

بر سر سفره لم ندهید

از آموزه‌های دینی ماست که زمان نشستن در کنار سفره، بدن خود را به هیچ چیز تکیه نداده و هیچ وقت ایستاده و سرپایی غذا نخورید. تکیه دادن بر یکی از دست‌ها و با دست دیگر غذا خوردن، تکیه دادن بر پهلو، پشتی یا بالش یا خوردن غذا به حالت دمر و درازکش بر روی زمین نه تنها برای سلامت مضر است، بلکه از اوصاف متکبّران و ستمگران مي‌باشد.

برگرفته از کتاب دانش خانواده

در طول شبانه‌روز، صرف یک تا دو وعدة غذا کافی است (ما براساس یک عادت غلط، سه بار در روز غذا می‌خوریم، نه به علت نیاز بدن) دو وعده غذاخوردن و بین روز چیزی نخوردن، مستحب است
(رسالة امام خمینی)

برخلاف تصور رایج، ناهار نخوردن باعث قوت بدن می شود. اطبای اسلامی و اکثر کسانی که خصوصاً کار فکری می‌کنند و نیاز به انرژی زیاد دارند، در طول شبانه‌روز یک تا دو وعده غذا می‌خورند. استاد تبریزیان، محقق سرشناس طب اسلامی می‌گفتند، روزی یک وعده غذا می‌خورند. استاد خیراندیش در طول روز دو وعده غذا می‌خورند. پروفسور سمیعی با آن کار فکری سنگین (اعمال جراحی مغز و اعصاب که هر کدام چندین ساعت کار بسیار سنگین، ظریف و دقیق لازم دارد)، در طول روز دو وعده غذا می‌خورد.

ناهار از دیدگاه طب اسلامی
در طب اسلامی، وعده‌های اصلی غذا، صبح و شب است و جایی برای ناهار وجود ندارد. ناهار نخوردن و به‌جای آن استراحت قیلوله (استراحت چند دقیقه‌ای حوالی ظهر)، موجب سلامتی و تناسب اندام است، و برعکس، شام نخوردن موجب زیان برای بدن است. در قرآن کریم آمده، در بهشت، مؤمنان با دو وعدة غذای صبح و شب پذیرایی می‌شوند:
و لَهُمْ رِزْقُهُمْ فِیهَا بُکْرَهً وَعَشِیًّا؛ یعنی روزى آنان بامدادان و شامگاهان است (سورة مبارکة مریم/ آیه ۶۲) خداوند در مهمانی خود در ماه رمضان، دو وعدة صبح و شب به ما غذا می‌دهد و ناهاری موجود نیست. غربی‌ها خود نیز به این نتیجه رسیده و سعی می‌کنند فقط صبحانه و عصرانه بخورند، و هنگام ظهر، چیزی مصرف نکنند. در صدر اسلام، مسلمین ناهار نمی‌خوردند. این مقوله از زمان معاویة شکم‌پرست ایجاد شد. امام جعفر صادق(ع) خطاب به فردى که از سوء هضم و درد معده شکایت داشت، فرمودند: فقط اول روز و اول شب به تغذیه بپرداز، و میان صبحانه و شام، چیزى نخور که مایة فساد بدن است. اگر شخصی دچار ضعف می‌شود، چارة کار، ناهار خوردن نیست، بلکه باید شام را خوب بخورد؛ زیرا شام، فوایدی بسیار دارد و ترک آن باعث ضعف شدید بدن می‌شود. در اسلام، مهم‌ترین وعدة غذایی شام است که بعد از مغرب خورده، و شام نامیده می‌شود.
به تجربه حاصل شده خوابی که در وعدة بعداز ظهر به‌علت مصرف ناهار و خستگی حاصل از فعالیت روزانه می‌باشد، دارای عوارض شدید است، از جمله کوفتگی بدن، سردرد، بی‌حالی، بی‌حوصلگی، و… ؛ عموماً نیز افراد بعد از بیدارشدن تا مدتی کسل هستند.

علت مضر بودن وعدة ناهار چیست؟
یکی از علل نهی از ناهار در طب اسلامی، زمان صرف ناهار است؛ زیرا هضم غذا برای بدن در این زمان دشوار است (هرچه به سمت اذان ظهر می‌رویم، قدرت هضم کمتر می‌شود). دلیل دیگر، نیاز دستگاه گوارش به استراحت است. طب جدید می‌گوید: هضم غذا در معده حدود شش ساعت طول می‌کشد، و هضم آن در روده، حدود سه ساعت؛ پس از آن تازه به هضم کبدی می‌رسد؛ بنابراین بین دو وعدة غذایی باید حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت فاصله باشد. وعدة غذایی ظهر، مضر بوده و بلغم و سودا را در بدن افزایش می‌دهد و سبب غلظت خون می‌گردد، به همین دلیل در طب اسلامی و طب سنتی، دو وعده مصرف غذا در صبح و نزدیک غروب توصیه شده است. گرم‌ترین زمان در طول روز، هنگام ظهر است که ضروری است در آن ساعت بدن سرد و خنک باشد (مزاج خواب، سرد است). صرف غذا در ساعت مزبور موجب تمرکز خون در دستگاه گوارش می‌شود و انرژی زیادی از دست می‌دهد که ضروری است انرژی مورد نیاز بدن در این ساعت از خواب قیلوله تأمین شود.

آیا می‌دانید معنای کلمه ناهار چیست؟
نا به‌معنای منفی و سلب کردن (فرهنگ دهخدا)
آهار: به‌معنای خورش و غذا (فرهنگ دهخدا)
ناهار: به‌معنای غذا نخوردن (فرهنگ دهخدا)
از آنچه گفته شد، نتیجه می‌شود وقتی گویند وقت ناهار است، یعنی وقت نخوردن است؛ یعنی زمانی که نخوردن موجب سلامتی بدن می‌شود. شام، وعدة غذایی بسیار مهمی است که به هیچ عنوان نباید ترک شود، و فقط باید دو سه ساعت تا زمان خواب فاصله داشته باشد.

مزایای حذف تدریجی وعدة ناهار از رژیم غذایی
ترک وعدة ناهار موجب تقویت ایمنی بدن، تناسب اندام، حفظ تعادل مزاج و رفع بیماری‌ها (تقریباً اکثریت قریب به اتفاق) می‌شود. برخی دیگر از نتایج ترک ناهار به قرار ذیل است:
• افزایش سیستم ایمنی بدن؛
• پیشگیری از چاقی؛
• پیشگیری و درمان چربی خون؛
• پیشگیری و درمان قند خون و دیابت؛
• پیشگیری و درمان کبد چرب؛
• پیشگیری از ضعف حافظه و درمان آن؛
• پیشگیری از غلبة دم و درمان کمکی در مهار آن؛
• پیشگیری از فشار زیاد به معده و درمان کمکی جهت پاکسازی معده؛
• پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مختلف قلبی مانند انسدادها، ضعف عضلات و درمان کمکی آن.
ترک تدریجی ناهار موجب تقویت کلی بدن، ایجاد نشاط، جوانی، طول عمر و… می‌شود.

راه حل برای حذف تدریجی ناهار
• هر روز ناهار را ۱۵ دقیقه دیرتر از روز قبل میل کنید و همین طور ادامه دهید تا به‌تدریج، زمان مصرف ناهار و شام یکی شود؛
• کم کردن فاصلة زمانی بین صبحانه و شام، روشی خوب برای حذف ناهار است؛
• صبحانه در فاصلة ۹ تا ۱۰ صبح؛
• شام هم بعد از اذان مغرب با کمترین فاصلة زمانی که تقریباً ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب است.
• دانش‌آموزان و دانشجویان و افرادی که فعالیت جسمی و فکری دارند، صبحانة خوب و کامل صرف کنند.
بهترین زمان برای ترک ناهار بعد از ماه مبارک رمضان است، زیرا بدن به نخوردن و کم خوردن غذا عادت کرده، و با کمی همت می‌توان به‌راحتی به این فرمول سلامتی پایدار، دست یافت.

بزاق گوشتخوار فاقد شیرۀ پتییالین است. بزاق انسان برای هضم مواد نشاسته‌ای پتییالین دارد. معدۀ یک گوشتخوار، مدور و ده برابر معدۀ انسان – که آویزان است – حاوی اسید کلریدریک است. طول رودۀ گوشتخوار سه برابر قد جانور است، زیرا مواد گوشتی پس از هضم و جذب مواد مازاد باید سریعاً دفع شود.
طول رودۀ انسان چند برابر قدش است، زیرا مسیر و زمان کافی برای هضم و جذب مواد غذایی از بافت گیاهی که تدریجاً آزاد می‌گردد، باید فراهم شود. به طور متوسط، کبد هر گوشتخوار ۱۵ مرتبه بیشتر از کبد انسان قدرت فیلتره کردن اسید اوریک را دارد. بدن انسان فاقد دیاستاز اوریکاسه (URICASE) است، اما در بدن گوشتخواران به حد وفور یافت می‌شود. پوست گوشتخواران منافذ عرق کردن به مانند انسان را ندارند. ادرار گوشتخواران اسیدی و ادرار انسان قلیایی است. سطح زبان گوشتخوار مانند سمباده زبر و در انسان صاف و نرم است. دست‌های ما برای بریدن و چیدن گیاهان و نگهداشتن اجسام، و پنجۀ گوشتخواران برای بیرون کشیدن امعاء و احشاء از شکم شکار طراحی شده است. با برشمردن مواردی از تفاوت‌های اندام‌های گوارشی انسان و حیوانات گوشت‌خوار، مشخص می‌گردد که ضروری است انسان گیاه‌خوار در سفرۀ غذایی روزانۀ خود، حداقل ۷۰ درصد مواد گیاهی مصرف کند. انسان در طول تاریخ، تدریجاً گوشتخوار و پخته‌خوار شده و تکنولوژی غذایی خوراکی‌های طبیعی را دگرگون کرده است. تمدن صنعتی، ویروس شتابزدگی را در تمام عرصه‌های زندگی روزمرۀ انسان وارد کرده است. در طول تاریخ، انسان کنجکاو هر چه خوردنی بوده آزمایش نموده و به مصرف آن‌ها عادت کرده و از مواد غذایی طبیعی هزاران هزار نوع دستورالعمل پخت و پز غذا ابتکار کرده است. معدۀ ببر و پلنگ و دیگر درندگان گوشتخوار برای هضم یک وعدۀ خوراک، حدود ۲۰ ساعت به استراحت و خواب نیاز دارد. انرژی زیادی لازم است که پروتئین و چربی را هضم کند. میمون اوران اوتان که گیاهخوار است، بعد از هر وعدۀ خوراک، حداکثر شش ساعت زمان نیاز دارد. اوران اوتان از نظر فیزیولوژی غذایی و گوارشی، نزدیکترین موجود به انسان است. مصرف روزانۀ ۲ تا ۳ نوبت مواد گوشتی، خستگی‌آور است. هرگز بیش از یک نوبت در روز از گوشت‌ها مصرف نکنید. حتی‌المقدور همراه آن از مواد نشاسته‌دار نیز مصرف ننمایید. تا می‌توانید از انواع سالادها و مواد آبکی همراه غذاهای گوشتی مصرف کنید. این نوع غذاها نشاط‌آور، انرژی‌زا و با منگی و بی‌حالی همراه نیستند. کسانی که روزانه عمدۀ غذای خود را از فرآورده‌های لبنی تهیه می‌کنند، بیش از دیگران در معرض بیماری‌های قلبی، سرطان، آرتریت، میگرن، انواع آلرژی، عفونت گوش، سرماخوردگی، زکام، آسم و سایر بیماری‌های تنفسی قرار می‌گیرند.
شیر و ماست بلغم‌زاست. جهت هضم شیر، آنزیم رنین و لاکتاز ضروری است. در نزد ۹۰ درصد انسان‌ها این دو آنزیم از سن ۳ سالگی ترشح نمی‌گردد. فرآورده‌های لبنی حاوی کازئین هستند. شیر گاو ۳۰ برابر شیر انسان کازئین دارد، لذا مناسب معدۀ انسان نمی‌باشد. کازئین در معده به صورت تودۀ متراکم و سفت تبدیل شده و هضم آن بسیار مشکل است. شیر گاو برای سیستم گوارشی مرکب از چهار معدۀ نشخوار کننده تکامل یافته است. هنگامی‌که شیرة آماده شده از معده به روده‌ها راه می‌یابد، بخشی از مادۀ لُمه در سطح روده‌ها ماسیده و به صورت لایه‌ای عایق از جذب سایر مواد غذایی ممانعت می‌کند، که در نتیجه کار روده‌ها مختل می‌شود. به میزان محیط اسیدی شده، بافت‌های داخلی برای خنثی کردن اسیدیتۀ محیط، مقدار زیادی آب در بدن ذخیره کرده که منجر به تورم اندام‌ها و نهایتاً نفخ و دل‌پیچه می‌گردد.عالی‌ترین فرآوردۀ شیر، کرۀ تازه است که مناسب‌ترین تأمین کنندۀ چربی مورد نیاز بدن محسوب می‌گردد. فرآورده‌های شیری ماست و انواع پنیر، همگی خوراکی‌های تغلیظ شده‌اند. در غذای تغلیظ شده نباید افراط کرد و مناسب گوارش انسان نیست. فرآورده‌های شیری نباید با غلات و مواد گوشتی مصرف گردند. بهتر است ماست و پنیر همراه انواع سالادها تغذیه شود. تقریباً هیچ خوراکی را نمی‌شناسیم که با شیر سازگاری داشته باشد. شیر در بدن انسان ایجاد خلط و بلغم می‌کند. شیر از ظرفیت جذب داروها ویتامین‌ها و مواد معدنی و سایر مواد غذایی شدیداً می‌کاهد. جداً از خوردن ماست صنعتی دامداری‌ها با میوه‌جات پرهیز کنید. مصرف این دو با هم، منجر به عمل تخمیر در روده‌ها و گندیدن به جای هضم مناسب می‌شوند، و عوارض ناشی از آن عبارت است از اسهال،‌ باد کردن شکم، اضطراب ناگهانی، ورم مفاصل و پف کردن زیر چشم.
کسانی‌که به دنبال تأمین کلسیم بدن خود از فرآورده‌های لبنی هستند، نتیجه‌ای نخواهند گرفت. میوه‌جات، گیاه سبزینه‌دار، انواع مغزها مانند کنجد قهوه‌ای، کاهو و کلم، انجیر خشک، خرما، آلوسیاه، گردو، فندق، پسته و بادام، سرشار از عنصر کلسیم و قابل جذب سیستم گوارش می‌باشند. انواع مغزهای خوراکی را کوبیده و با انواع سالادها همراه سس‌های تهیه شده از ماست طبیعی کم چرب مخلوط و تغذیه نمایید. این نوع غذاها کاملترین و مناسب‌ترین خوراکی‌ها هستد. خاصیت پنیر با سالاد و سبزی بهتر از خوردن با غلات است. طبیعی است که یک شبه نمی‌توان عادات روزمرۀ غذایی را تغییرداد. کسانی که سالیان دراز از شیر و ماست و پنیر مصرف کرده، چنان‌چه یک مرتبه آن‌ها را از لیست غذاهای خود حذف نمایند، ممکن است با ریزش مو، شکننده شدن ناخن‌ها و پوسته پوسته شدن صورت خود مواجه گردند. برای پرهیز از این عوارض، ترکیب غذایی خود را تدریجاً تغییر دهید، اما همواره بخش عمدۀ غذای روزانه‌تان باید حاوی انواع سالادها و سبزیجات خوردنی باشد. لبنیات و مواد گوشتی را همواره با سالاد فراوان و آبکی مصرف نمایید. روزانه فقط یک مرتبه از گوشت‌ها استفاده کنید. از میان نوشیدنی‌ها، قهوه و چای سبز و سیاه برای بدن لازم‌اند. یک فنجان چای حدود ۲۴ ساعت در بدن مانده تا خنثی گردد. شیر مادر، مخصوص بچۀ انسان و تا سن دو سالگی عالی‌ترین غذای نوزاد است. امروزه کمتر کسی به شیر عاری از آلودگی‌ها دسترسی دارد. در علوفۀ دامداری‌های متمرکز، انواع آنتی‌بیوتیک‌ها، هورمون‌ها و سایر مواد افزودنی حاوی فلزات سنگین و مسموم کننده مانند کادیم، جیوه و آرسنیک، کُرم و غیره یافت می‌شود. شیر پاستوریزه خواص طبیعی شیر دست نخورده را ندارد، مضافاً این‌که مصرف زیاد شیر، مناسب سیستم گوارشی انسان نیست. شما میوه‌جات، سبزیجات، صیفی‌جات، انواع بذر و مغزهای خوراکی، حبوبات و غلات فراوان در اختیار دارید که می‌توانید با ترکیب نمودن آن‌ها با انواع گوشت‌ها و لبنیات، غذاهای دلخواه خود را تهیه و از مبتلا شدن به بسیاری از بیماری‌ها مصون بمانید. در جوانی، بدن را می‌توان به همۀ خوراکی‌ها عادت داد و احتمالاً مدت‌ها هم بدون ابتلا به بیماری گذران عمر کرد. آثار بدغذایی در میان کودکان و جوانان به ویژه در میان خانواده‌های مرفه هویداست. چاقی بیش از حد، تنبلی، خرفتی در درس و آموزش، مشکل بینایی، عفونت دهان و دندان، رفتارهای ناهنجار، غیرفعال و خلاق بودن، لاغری، زکام، آلرژی، میگرن، کم‌خونی، مشکلات گوارشی و غیره، همگی در عدم ترکیب مناسب خوراکی‌هاست. چنان‌چه دوران جوانی از آثار سوءتغذیه دور بمانیم، در میانسالی و پیری به انواع عوارض گرفتار نخواهیم شد.اخیراً در هلند ثابت شده هنگامی‌که رایحه اسطوخدوس را سر کلاس کودکان انتشار می‌دهند بر ظرفیت یادگیری بچه‌ها یا کودکان تا ۴۰ درصد افزایش نشان می‌دهند. این روند مؤثر برای کودکان بازیگوش و کم‌استعداد در مدارس به کار می‌رود. و هنگام بروز ویروس سرماخوردگی یا بیماری‌های رایج کودکان در مدرسه نیز از اسانس سبزی مرزه برای مبارزه با آلودگی و پاکسازی هوای کلاس مصرف می‌کنند. بدین‌وسیله توجه مقامات آموزش و پرورش کشور را به این یافته‌ها جلب نموده و امید است به نحوی اجراء نمایند. در پایان این بحث به یک جمع بندی گذرا می‌رسیم که غذاهایی را بیشتر مصرف کنید که آبکی یا آبدار و در سیستم گوارشی شما اثر قلیایی داشته باشند. حداقل هفتاد درصد خوراکی‌ها باید آبدار طبیعی و سی درصد آن مواد جامد و سفت باشد.

| پروفسور متین |

هر فصل از نظر شرايط مزاجي و جوّي و از نظر ويژگي خاصي برخوردار است. با تغيير فصول شيوة زندگي هم تغيير مي کند يعني منابع مورد استفادة خوراکي، پوشاک، رفتار، حالات روحي و رواني و به طور کلي عملکرد روزمرة انسان با تفاوت هايي همراه مي شود. اين تغييرات در چرخة طبيعت Nature Cycle کاملاً قابل لمس و نظاره کردن است. مانند روييدن اوّلين گل زعفران و نرگس در بهار، اوّلين زرد آلو در تابستان، اوّلين برگ هاي برّاق پرتقال را در پاييز و اوّلين بارش برف را در زمستان نظاره مي کنيم. بعضي از بيماري ها در فصل خاصي بروز و اشاعه مي يابند و با آغاز فصل و هر ماه با شروع رويش گياهي روبرو مي شويم. از نظر علمي، اعتقاد بر اين است که خواص مواد خوراکي مصرفي در فصل خود بيش از ساير فصول، در تندرستي انسان مؤثر و شفابخش ميباشد، زيرا با مصرف همان مواد مغذي در فصل خود، نوعي پيشگيري از بيماري ها صورت مي گيرد. گويي نوعي هماهنگي بين آنتي اكسيدن ها و آنتي بيوتيك هاي طبيعي موجود در خوراكي ها و پيشگيري هاي درماني وجود دارد، مانند مصرف مرکبات در فصل پاييز، زيرا انسان در اين فصل با کاهش ذخيرة ويتامين C و بروز بيماري هاي گريپ، سرماخوردگي، آنفلوآنزا بيشتر روبرو مي باشد.
ويتامين A و مادة معدني پتاسيم در مرکبات عامل موثر در تقويت سيستم قواي ايمني بدن و مقابله با انواع ويروس مي باشد. بدين سبب از دلايل مهم استفاده از منابع مغذي درهمان فصل، به واسطة انرژيک بودن و تازگي آنها براي مقاوم سازي بدن مي باشد زيرا از زماني که محصول و يا گياه از زمان برداشت تا مرحلة مصرف و نگهداري، دستخوش حوادث گوناگون شده، هر روز مقدار قابل ملاحظه اي از ويتامين ها، آنزيم ها و مواد مغذي آنها کاسته مي شود. و با گذشت زمان و نحوة نگهداري از نظر محتوايي، فقير و ضعيف مي گردند. با طولاني شدن روز و شب، فعاليت فيزيکي اندام ها نيز تغيير مي کند. سرما و گرما به طور متفاوت و چشمگير بر تندرستي انسان تأثير مي گذارد. روزهاي خشک و باد و طوفاني با روزهاي مرطوب و باراني چه گرم و سرد، تفاوت هاي زيادي دارند، لذا نياز است که براي افزايش سلامتي و کاهش بيماري، راهکارهايي براي مقاوم سازي جسم به کار گرفته شود. در هر فصل مي توانيد با مصرف دمنوش و افزايش ايمني بدن، زندگي زيبايي را براي خود تدارک ببينيد. هنر تهيه و تدارک منابع مغذي موجود در طبيعت، جسم شما را شکوفا مي کند و به سلامت و تندرستي شما کمک مي کند؛ مصرف دمنوش ها موجب سلامت و طول عمر مي گردد. بنابراين تا آنجا که مي توانيد در هر فصل قدم در باغ خدا گذاشته و از گياهان شفابخش آن استفاده کنيد. خاصيت درمانگري دمنوش ها از قدمت ديرينه اي برخوردار مي باشد. مانند به ليمو، زنجبيل و عسل که باعث تسکين گلو درد مي شود و يا اينکه دمنوش نعنا شما را در تابستان داغ، سر حال و انرژيک مي کند. از زمان هاي گذشته مصرف دمنوش ها به عنوان دارو و درمان مورد استفاده بوده است. و مفيد بودن آنها اثبات شده است.

فصل بهار

با شروع بهار تدريجاً طول روزها بلند و هوا رو به گرمي مي رود. در زمستان به علت نياز فصلي، انسان بيشتر از غذاهاي متراکم شده و قوي مصرف مي نمايد. به همين دليل هم بسياري از افراد در فصل زمستان احتمالاً چند کيلو اضافه وزن پيدا مي کنند. به کمک گياهان شفا بخش بهاره مي توان سموم را از بدن دفع نموده و خون را کاملاً تصفيه نمود. حکيم ابوعلي سينا، بهار را به بيداري خون در بدن نسبت مي دهد. اعتقاد بر اين است که همان گونه که در فصل بهار يخ و برف آب مي شود، خون هم در بدن ما گرم مي شود و مصرف گياهان شفابخش مقوّي و غذا، به خون کمک مي کند خود را احيا کند. از اين طريق به تقويت متابوليسم سلولي، پاک کردن اندام ها، از مواد مسموم کننده مبادرت مي ورزيد. از اين رو براي متعادل نمودن جسم، و تقويت انرژي، بر اساس ضرورت بيولوژيک بايد غذاي سفت را کمتر خورده شود و بيشتر، مايعات مورد مصرف قرار گيرند. بسياري براين باورند که با شروع فصل بهار بي حالي و شبه خستگي به انسان دست مي دهد. ترديدي نيست که تغييرات فصلي به طرق گوناگوني روي جسم و روحية انسان اثر گذارند. بهار، ادامة فصل زمستان و ريتم حياتي و متابوليسم سلولي هنوز در طيف تطابق با حال و هواي پاييز و زمستان است. از اين رو مدتي طول مي کشد که بدن ما انرژي حيات بخش بهاري و شکوفايي، همراه و هم سو گردد. در فصل بهار بايد از خوراکي هاي کلروفيلدار يا سبزينه دار گياهي مصرف نمود. کلروفيل حاوي عنصر منيزيم است. منيزيم، نيرو دهندة عضلات قلب و عروق است. لذا مصرف گياهان و دمنوشهاي بهاره، اکسيري است که سبب تقويت جسم شما ميشود به عنوان نمونه: دمنوش با طعم نعناع، بادرنجبويه، ميوة گل سرخ خشک شده، تخم رازيانه، اکليل کوهي، برگ قاصدک، کاسني، پونه و…. همگي سرشار از ويتامينها و املاح معدني حياتي هستند که موجب تجديد قوا و تقويت جسم آدمي ميگردند، گلاب و بيدمشک و هل و بهار نارنج و ديگر عرقيات گياهي همگي شادي آور، تقويت کنندة سيستم گوارش و محرک غدد داخلي هستند. بنابراين در اين فصل تا آنجا که مي توانيد از پديده هاي خوراکي طبيعت استفاده کنيد.

فصل تابستان

با آغاز تابستان، هوا گرم و روزها طولاني شده و در اين فصل با تنوع مواد مغذي در باغ خدا رو به رو هستيم. و بهترين زمان براي افزايش سلامتي و ايمني جسم محسوب مي شود. در اين فصل علاوه بر پاکسازي داخل بدن، مي توان مقداري از وزن اضافي را کاسته و از بسياري نقاهت هاي جسمي دور ماند. در اين فصل، نياز بدن به آشاميدني هاي مفيد بيشتر مي گردد و معمولاً هوس خوردن غذاهاي چرب و سنگين محدود و اشتها کمتر مي شود. لذا تا ميتوانيد به بدنتان مايعات برسانيد بي آنکه تعادل سردي ها و گرمي ها را به هم بزنيد تابش نــور خورشيد، تشنگي ناشي از گرماي تابستان، و اختلال در ميزان آب بافت هاي بدن، بسيار حائز اهميت مي باشد. طالبي و گرمک ، ماست و خيار و دوغ و هندوانه و ميوه هاي آبدار، تعادل الکتروليت هاي بدن را حفظ مي کند. رادياتور بدن با تبخير آب مايعات بافت ها، بدن و سطوح پوستي بدن را خنك و به اصطلاح تبريد مي كند. در تابستان به علت گرماي طاقت فرسا تمايل انسان به گوشت خواري کمتر مي شود و بسياري از خوردن گوشت قرمز پرهيز کامل مي کنند. وعده هاي غذايي مبتني بر آشپزي گياهي و غذاهاي بدون گوشت ، بدن را در جهت تقويت سيستم ايمني بدن ياري مي دهد. در روزهاي گرم تابستان بسياري از افراد به ويژه بانوان از درد عضلات پاها مي نالند. اين وضع به علت ضعف جدار عروق است که به هنگام گرماي بيش از ۲۳ درجه سانتي گراد پاها متورم شده، خون بيشتري در رگ ها جمع مي شود که منجر به ورم عروق پاها مي گردد. در اين شرايط، جريان خون، کند شده که مي تواند کاملا مختل گردد. مصرف دمنوش هاي شفابخش ويژه اين فصل مي تواند در افزايش سلامتي بسيار موثر باشد ماساژ عضلات و عروق پاها با روغن سياهدانه و پماد سقز نيز در درمان پا دردها مؤثر است. با رويكرد به مصرف دمنوش ها، لذا توصيه مي شود از: چاي سبز به همراه مقداري از گياهان شفابخش مانند گل باميه، گل گاوزبان، ميوة گل سرخ، گلبرگ رز، پونه ، ريحان، گيلاس، نعناع، بيدمشک، سرخ وليک، به ليمو ( ورون) عرق بيدمشک، دمنوش بهار نارنج و….. بيشتر استفاده کنيد البته از دمنوش گياهان بدون چاي سبز هم مي توانيد استفاده نماييد. در تابستان بعد از آماده شدن دمنوش براي حفظ تعادل، کمي عسل يا ليمو ترش تازه به آن اضافه کنيد.

فصل پائيز

پاييز از ويژگي هاي خاصي برخوردار است. با آغاز پاييز، روزهاي گرم تابستان به فراموشي سپرده شده و هوا خنکتر مي شود. در اين ايام، روزها هر روز کوتاه تر از ديروز، هوا متغير، اغلب غبار آلود و تدريجاً بروز آثار خزان کم و بيش در مکانهاي خنک تر به چشم مي خورد. فصل پاييز اثر ويژة خود را بيشتر بر تندرستي و جسم افراد مسن تر بروز مي دهد. دردهاي رماتيسمي، گرفتگي عضلات، گريپ و سرماخوردگي کاهش راندمان کاري همه و همه مشهود است برخي افراد با شروع فصل پاييز دچار نوعي افسردگي و بد خلقي و حتي منزوي و بسياري مبتلا به آلرژي پاييزي مي گردند. در فصل پاييز، هوا باراني، سرد و مرطوب مي گردد. سعي کنيد با کمک نيروهاي معنوي، غيبي و آسماني و از محصولات طبيعي که در باغ خدا به بار نشسته است و پر از انرژي شفابخش مي باشند، استفاده کنيد. در فصل پاييز، برخي از افراد احساس خستگي مفرط حتي بعد از خواب طولاني شب را دارند و از آن شکوه مي کنند. اين بيماري بعد از فصل تابستان بارها مشاهده شده و اتفاق مي افتد. در اصطلاح علمي اين بيماري به خستگي مزمن معروف است. در سال هاي اخير معلوم شده اين نوع خستگي ناشي از کمبود عنصر منيزيم است. کمبود اين عنصر حتي ايجاد افسردگي، ترس و واهمه و غيره مي نمايد. موز و خرما سرشار از عنصر منيزيم و پتاسيم است از مصرف آن غفلت نورزيد. هواي پاييزي موجب انقباض عضلاني، ميگرن، اختلال در گردش خون، سردرد، گرفتگي و تنش اندام ها مي گردد. هواي پاييزي، خلق آدمي را تنگ و سيستم ايمني بدن را به شدت کاهش مي دهد. و در اين شرايط، زکام، آبريزش بيني و چشم، حالات سرماخوردگي مکرر به افراد ضعيف تر دست مي دهد. هواي سرد و باد پاييزي، روزهاي با دماي متغير و حرکت توده هاي امواج سرد هوا که مي وزند آثار نامطلوبي بر روي انسان از خود به جا مي گذارند. از جملة اين عوارض اختلال در سيستم گوارش معده و روده است. اغلب و اصطلاحاً بحران شکمي ناميده مي شود. اين سندروم شکمي پاييزي، باعث نفخ و ورم بالاي شکم شده، اختلال در هضم خوراکيها ايجاد کرده و زماني حالت اسهال و گاهي يبوست به وجود مي آورد، ضمناً مخاط معده ملتهب و به انسان نوعي عصبانيت، سردرد، افسردگي خفيف دست مي دهد. در همين شرايط، اثر ترشي در دهان و باد گلو احساس مي گردد. اين بيماري در اين فصل عمدتاً در اثر جريانهاي هواي سرد و خنک و مرطوب است. ترديدي نيست که اين عوامل و علائم مشابه بيماري هاي ناشي از گاستريت، زخم معده و زخم رودة اثني عشر و غيره مي باشد. بنابراين هواي پاييزي با تمامي شاعرانه بودنش هم بر جسم و هم روان آدمي تأثيرگذار است. براي پيشگيري و مبارزه با اثرات سوء هواي پاييزي، توصيه ميشود از دمنوش هاي شفابخش زير استفاده کنيد. انيسون، زيرة سياه، رازيانه، گل محمدي، آويشن، گل راعي، استو قدوس، گل گاوزبان، دارچين، مرزنگوش، بابونه، هل، مريم گلي، بادرنجبويه، زنجبيل، شيرين بيان و به ليمو (ورون) و … را مي توانيد استفاده کنيد.

فصل زمستان

با رسيدن زمستان، رشد سال قبل گياهان متوقف ميشود و تمام گياهان فرصت استراحت و به خواب رفتن پيدا ميکنند. در تاريکي به سر کار مي رويم و در نيمة تاريکي ها به منزل بر مي گرديم، اکثر فرصت ها براي رسيدن به امر تندرستي در غياب نور خورشيد ميسر نيست. بدن شما مي خواهد کار خود را آهسته کند و هنگامي که براي گرم نگه داشتن خود، کالري مصرف ميکند، ممکن است لازم باشد بيشتر استراحت کنيد. در اين شرايط، بسياري از افراد دچار افسردگي، دلمردگي شده و قوة ابتکار و انجام کارها، نور را از دست داده و خود را در جريان عادي و خسته کنندة زندگي قرار مي دهند. در فصل زمستان مشکل گرفتگي منافذ بيني، اختلال تنفسي، تک سرفه، مشکل نفس به هنگام خواب به ويژه در شب ها قطعي است. در فصل زمستان بسياري از دختران و زنان دچار سردي پا و دست ها مي گردند. سردي پا را نبايد بي اهميت جلوه داد زيرا مي تواند علايم بيماري هايي باشد. افرادي که از سردي پا رنج مي برند بيش از ساير افراد در معرض بيماري هاي عفوني قرار مي گيرند.
اختلال در معده و روده ها و رحم، وجود انواع قارچ هاي مزاحم و مضر مي توانند از جمله دلايل سردي پا باشد. ضعف قلب و عروق و نقص گردش خون نيز عامل سردي پا مي باشد. در فصل زمستان خطر چاقي، افزايش چربي خون به دليل کمي تحرک در نتيجة خشونت هوا و شب زنده داري و تغذية خوراکي هاي مناسب حيواني و لبنيات چرب وجود دارد. ضمناً برودت و سرما اشتها آورند. به طور خلاصه در زمستان، انواع مختلف مشکلات جسماني و روحي مي تواند شما را مورد آزار قرار دهند. براي سپري نمودن زمستاني زيبا، بهتر است از دمنوش هاي شفابخش زير استفاده کنيد. دمنوش گل راعي (هوفاريقون)، انيسون، زيره، ليموترش، رازيانه، هل، گل بابونه، زنجبيل، گشنيز، زعفران، گزنه، نعناع، افسنتين شيرين بيان، هل، دارچين ، نسترن ، مريم گلي، آويشن، اکليل کوهي ( رزماري) و…. استفاده کنيد.
۱- در زمستان بعد از آماده شدن دمنوش شفابخش، بهتر است از مقداري عسل و ليمو درزمان نوشيدن استفاده کنيد. ترکيب فوق مي تواند در گرم نگه داشتن بدن و مبارزه با عفونت هاي ويروسي و ميکروبي بسيار موثر عمل کند.
۲- در به کار بردن عسل دقت نماييد. زيرا وقتي گرم مي شود بسياري از خواص آن تغيير مي کند. بايد بگذاريد چاي و يا دمنوش ولرم شود و سپس عسل را اضافه کنيد.
۳- کساني که به اسهال مزمن مبتلا مي باشند بايد عسل را هنگامي اضافه کنند که دمنوش هنوز گرم مي باشد.

|دکتر محمد دریایی |

مقدّمه

مطالعات اپیدمیولوژیک، افزایش بروز بی‌خوابی را پس از یائسگی نشان داده و برای علل مشکلاتِ پس از یائسگی، متغیّرهایی پیشنهاد می‌کند که شامل عوامل جمعیتی، روانی، حمایت اجتماعی، امراض قلبی‌عروقی، خود ادراکی مرتبط با سلامتی و شرایط پزشکی افراد است. ارزیابی ذهنی زنان یائسه از چگونگی فرایند خواب، ارزش و اهمیت خاصی دارد؛ چرا که همواره درک یک مشکل، این اجازه و امکان را به افراد می‌دهد که فاکتورهای دخیل در مشکل مزبور را مشخص و شناسایی کنند.مطالعات مرتبط با پارامترهای دخیل در فرایند خواب متعادل، ارتباطی معنادار میان گُرگرفتگی‌های شبانه و اختلالات خواب نمایان می‌سازد. این مسأله احتمال ارتباط پیچیده میان اختلالات خواب و یائسگی با سایر عوارض مرتبط با افزایش سن از جمله افسردگی، دردهای مزمن و افزایش مرگ‌ومیر را روشن می‌کند؛ بنابراین توصیه می‌شود در زنان یائسه‌ای که تقاضای مشاورة پزشکی دارند، هر شرایط و حالتی که اثری ناخوشایند بر فرایند خواب می‌گذارد، در نظر گرفته شود. پس از آنکه سایر عوامل دخیل در اختلالات خواب نظیر سن، درآمد و افسردگی از چرخة این عوامل حذف شوند، یائسگی به‌عنوان عامل خطری مستقل در اختلالات خواب در نظر گرفته می‌شود. این تشخیص برپایة پرسشنامة فاقد تست خواب صورت گرفت که در نتیجة آن، ۲/۶۰ درصد از شرکت‌کنندگان، کج‌خُلقی و بی‌خوابی را گزارش کردند، بنابراین ضروری است توجهات ویژه‌ای قبل و بعد از دوران یائسگی در زنان صورت گیرد.
مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد که مشکلات خواب به‌طور عمده در طول دورة یائسگی افزایش می‌یابد، اگرچه به‌طور کلی در رابطه با کیفیت خواب در زنان یائسه، اطلاعات ما محدود است. مشکل بی‌خوابی و پیامدهای قابل توجه آن، به‌رغم وجود شیوع گسترده‌اش، اغلب به‌درستی ارزیابی و درمان نمی‌شود. نتایج حاصله از گروه تحقیقاتی حاضر، سهمی قابل توجه در مطالعة ساختار بدن در رابطه با شیوع بی‌خوابی در زنان یائسه داشته است. هورمون‌درمانی عبارت از جایگزینی هورمون‌های اگزوژنی است که قبلاً توسط تخمدان‌ها تولید شده و به‌طور سنتی جهت کاهش علایم یائسگی کاربرد داشته، و این در حالی است که نتایج مطالعات اخیر بر روی هورمون‌درمانی (HT) باعث ایجاد اختلاف نظر در محافل علمی گردیده است. گروه تحقیقاتی HERS (مطالعة جایگزینی قلب و استروژن/پروژستین) اثر حفاظتی هورمون‌درمانی در زنان یائسه را در مقیاسی بزرگ ارزیابی کرده و نتایجی متضاد به‌دست آورده است. انجمن سلامت زنان (WHI) نیز مطالعه‌ای مهم در زمینة مداخلات هورمون‌درمانی انجام داده و به نتایجی از قبیل افزایش وقوع بیماری کرونری قلب، سرطان سینه، سکته و ترومبوآمبولی در گروه تحت مطالعه دست یافت که در نتیجة آن، مداخلات هورمون‌درمانیِ در سال ۲۰۰۲ متوقف شد. نتیجة مطالعات مزبور این انجمن مشخص شد که خطرات هورمون‌درمانی بیش از مزایای آن بوده، و این نوع درمان می‌بایست در زنان یائسة مبتلا به امراض مزمن متوقف شود. پیرو انتشار نتایج مطالعات انجمن WHI، بیماران و پزشکان به‌ویژه آن دسته از زنانی که در معرض خطر بالای امراض قلبی‌عروقی یا سرطان سینه بودند، از کاربرد طولانی‌مدت استروژن‌درمانی پرهیز نمودند، و از همین رو تقاضا جهت درمان‌های غیر هورمونی برای رفع علایم یائسگی گسترش یافت. این درمان‌ها عبارت بودند از: داروهای کنترل‌نشده، ضدّ افسردگی‌ها، درمان شناختی و رفتاردرمانی (بهداشت خواب، محدودیت خواب، کنترل محرک و استراحت و آرامش) که مورد اخیر اثراتی مثبت بر فاکتورهای زمینه‌ساز و مداخله‌گر بی‌خوابی نشان داده‌اند.
درمان‌های جایگزین و داروهای مکمل عموماً توسط زنان کشورهای مختلف استفاده می‌شود. بسیاری از زنان برای کنترل علایم یائسگی، از منابعی نظیر غذاهای سویایی، گیاهان دارویی، طب سوزنی و یوگا استفاده می‌کنند. در استرالیا و بسیاری از کشورهای اروپایی، بیش از ۵۰ درصد از مردم اعلام کرده‌اند که از روش‌های جایگزین استفاده می‌کنند. در سال ۱۹۹۰، در ایالات متحده، تخمین زده شد که ۴۲۵ میلیون نفر (۸/۳۷ درصد مرد و ۹/۴۹ درصد زن) در جستجوی انواعی از درمان‌های غیر مرسوم‌اند. قابل توجه آن که جستجو برای درمان‌های جایگزین و داروهای مکمل، اغلب به‌علت رفع علایم یائسگی رخ می‌دهد و تحقیق در مورد مزایای این منابع غیر مرسوم و غیر دارویی در حال انجام است. یک مطالعة آزمایشی که در شهر نیویورک امریکا بر روی کاربرد داروهای مکمل و جایگزین انجام گردید، نشان داد که ۵۰ درصد از شرکت‌کنندگان از یک درمان مکمل که در زنان مؤثر است، استفاده می‌کنند. این مطالعه همچنین نشان داد که مصرف داروهای گیاهی، تأثیرات مثبت بالقوه‌ای در زنان یائسه بر جای می‌گذارند. افزایش تقاضا برای مداخلات غیر دارویی، پتانسیل ماساژ را به‌عنوان یک منبع درمانی افزود؛ به‌ویژه اینکه تصور می‌شود ماساژ در فرایند سلامت دخیل بوده و ایمن است و توسط زنان پذیرفته می‌شود. ماساژ معمولاً به‌عنوان یک ابزار درمانی بدون پایة علمی در نظر گرفته می‌شود، اما با این حال جهت اثرگذاری بر فعالیت جریان خون شریانی و وریدی در دستگاه لنفاوی و بافت پیوندی و ماهیچه‌ها، همچنین به‌عنوان گزینه‌ای در درمان ادم (Edema) مورد استفاده و بهره‌برداری واقع می‌شود. در فرایند انجام عمل ماساژ، محرک‌های جلدی عضلانی بر گیرنده‌های لمس، فشار، حرارت، ارتعاش و درد اثر کرده و از طریق سیستم عصبی‌ محیطی و اتونومیک به سیستم عصبی مرکزی (شامل طناب نخاعی و مغز) منتقل می‌گردند، آنگاه عکس‌العمل‌های نوروشیمیایی نظیر تمدد اعصاب، بهبود خواب، آرامش، تندرستی، افت ضربان قلب و تنفس، افزایش ادرار، کاهش قاعدگی دردناک و ترمیم هوموستازیس به‌وضوح دیده می‌شود. برخی از مطالعات، بهبود بی‌خوابی را در اثر یک ماساژ ضدّ استرس نشان داده‌اند؛ همچنین گزارش شده زنان یائسه‌ای که بی‌خوابی حاصل از یائسگی را تجربه می‌کنند، تمایل به درمان‌های فرعی و جایگزین به‌ویژه درمان‌های مرتبط با بدن (بادی‌تراپی) دارند، به‌طوری‌که این نوع درمان، انتخاب نخست آنهاست. در یک مطالعة مقدماتی اخیر در رابطه با مزایای ماساژ در زنان یائسة مبتلا به بی‌خوابی، گروه تحقیقاتی حاضر با استفاده از پلیسومونوگرافی (تست خواب)، به بهبود الگوی خواب پی بردند. این بهبودی شامل کاهش قابل تــوجــه تأخیـر REM و مرحلة اول خواب، افزایش قابل توجه مراحل ۳ و ۴ خواب، و همچنین بهبود اضطراب و افسردگی بود. این مطالعه شامل استفاده از یک خاطرة خواب بود که ارزیابی ذهنی را مهیا ساخت. تجزیه و تحلیل خاطرة خواب نشان داد که تمام شرکت‌کنندگان، خواب سریع‌تر، بهبود کیفیت خواب و بیدارشدن بهتر را احساس نمودند؛ همچنین گروه تحقیقاتی مزبور، یک آزمایش کنترل‌شدة تصادفی را با استفاده از همان مداخلة مطالعة مقدماتی انجام داده، و به کاهش قابل توجه افسردگی و بی‌خوابی و افزایش کیفیت زندگی پی بردند، و این نشان‌دهندة بهبود کیفیت خواب و همچنین بهبود علایم یائسگی یا قبل از یائسگی است.

ملاحظات نهایی

با توجه به علایم برخاسته از مرحلة بعد از یائسگی که بر زندگی زنانِ درگیر در این موضوع تأثیرات مهم دارد، علاوه بر هورمون‌درمانی، نیازی واقعی به گزینه‌های درمانی جدید نیز احساس می‌شود. مزیت‌های بالقوة ماساژ به‌عنوان یک درمان غیر دارویی مستقل یا ترکیب‌شده با سایر اشکال درمانی که جهت رفع علایم یائسگی به‌کار می‌روند، نیاز به مطالعات سیستماتیک بر روی اثرات این تکنیک درمانی را برجسته‌تر می‌نماید؛ بنابراین با توجه به شواهد اخیر که گروه تحقیقاتی حاضر در رابطه با اثرات مثبت ماساژ بر کیفیت خواب ارائه نمودند، مصمّم هستیم این حیطه از مطالعات را گسترش داده تا اثربخشی نوع درمان مذکور در سایر شرایط بیوشیمیایی، متابولیکی و ایمنیِ بدن را شناسایی کنیم؛ زیرا یافته‌های حاصل از این مطالعات می‌تواند از ماساژ به‌عنوان ابزار درمانی بالقوه‌ای برای بهبود کیفیت خواب در زنان یائسه حمایت کند.

|(Sleep Science No.7 (2014|

افراد پیر، مزاج‌هایی مختلف دارند، به‌ طوری‌که اعضای اصلی بدن ‌شان سرد و خشک است و مزاج مزبور به‌علت تحلیل حرارت غریزی و رطوبت تثبیت می‌شود، امّا رطوبات بلغمی در داخل اعضای آنها انباشته می‌گردد، که در نتیجه به علایم چنین بیمارانی باید توجه کرد؛ بنابراین بیمار مستعد بیماری‌هایی خشک مانند بواسیر، افسردگی، انرژی کم و کم‌خوابی یا بی‌خوابی، لخته‌شدن خون، نفخ، درد معده، یبوست، خشکی پوست، ترک پوست و فشار خون است. اگر علایم مزبور در دوران پیری دلالت بر سردی و خشکی باشد، ضروری است غذاها و باقی تدابیر را گرم و تر کرد، امّا اگر سرد و تر باشد، تدابیر باید گرم و خشک باشد.
نکته: زمانی‌که فرد به سودا (مزاج سرد و خشک) دچار شده باشد، تدابیر باید نه خیلی گرم و نه خیلی سرد باشد و داروها و غذاهایی با طبع معتدل مصرف شود؛ همچنین از غذاهای سرد و خشک کمتر، و از غذاهای رطوبت ‌بخش و لطیف، بیشتر استفاده شود. شب ‌بیداری نیز نداشته باشد، چون شب زنده‌داری در غلبة سودا تغییر خواهد کرد. غذاهایی مانند آش، شله زرد، سوپ و دمنوش‌هایی مانند چای به، چای سیب، چای گل‌گاوزبان با لیمو امانی، شربت بادرنجبویه، شربت بیدمشک زعفران و هل (در غذاها) استفاده شود؛ البته بیمار باید توسط پزشک طب سنتی معاینه شده و دستورات تغذیه‌ای و دارویی رعایت شود. برای مثال، چنانچه شخصی سنگ صفرا دارد، کیسه‌اش پُر شده و نمی‌تواند از هل استفاده کند؛ یا اگر شخصی داروهای رقیق‌کنندة خون می‌خورد، دیگر نمی‌تواند از زعفران و بیدمشک استفاده نماید، چون داروهای مذکور، خون را رقیق کرده و موجب خونریزی گردیده و فرد سکته می‌کند. این نوع سکته‌ها را هموراژیک (خونریزی‌دهنده) می‌گویند؛ بنابراین اگر بیماری خاصی دارید، ضروری است برای نوع تغذیه و نوع داروی گیاهی خود با پزشک طب سنتی مشورت کنید.
نکته: در سنین پایین‌تر خوب زندگی کنیم تا در زمان پیری سر حال و شاداب باشیم. منظور از زندگی خوب، رعایت تدابیر و رفتار مناسب تغذیه‌ای است. به‌ طور کلی، ضروری است بدن افراد کهنسال هر روز با روغن بنفشه و روغن بادام چرب شود؛ نیز حجم غذا کاهش یابد و به افزایش دفعات غذا افزوده شود و از غذاهای سودازا و بلغم‌زا اجتناب شود. غذاهایی مانند آبگوشت، حلیم گندم، شیر و عسل، زرده تخم‌مرغ نیم‌برشت، گوشت جوجة خروس و نان خوب‌پخته با میزان نمک متوسط نیز بسیار مفید است، البته بهتر است سنگ نمک جهرم باشد. از سبزی‌ها و کاهو با مصلحات‌شان استفاده شود. مصرف برگ چغندر و کرفس و برگ تره و از میوه‌ها انجیر تازه و خشک و انگور و مویز و بادام برای افراد پیر مناسب است. از خون‌گیری پرهیز کنند، مگر در صورت ضرورت شدید. از چیزهای ترش به‌خصوص سرکه اجتناب کنند. یکی از مشکلات دوران پیری، یبوست است که با غذاهایی مانند خورش مرغ با کلم و چغندر و سوپ جو درمان می‌شود. در صورتی‌که درمان پاسخگو نبود، صبح‌ها یک قاشق غذاخوری خاکشیر به همراه یک لیوان آب جوش که به‌مدت هشت دقیقه دم کشیده، مصرف شود، و اگر مشکل رفع نشد، شب‌ها هم مصرف شود، و اگر باز هم درمان جواب نداد، به پزشک طب سنتی مراجعه کند. به‌طور کلی این دستور برای مدت دو هفته است، برای مثال، کم‌کاری تیروئید، مشکلات گوارشی، مشکلات کبدی، بی‌تحرکی و دیابت و ناراحتی‌های عصبی و نخوردن فیبر کافی جهت نگه‌داشتن رطوبت مدفوع می‌توانند باعث یبوست شوند. ماساژ، ورزش، روغن مالی مناسب و حمام معتدل برای این گروه بسیار مناسب است.

|بهنام خاکسار|