نشریه سفیر سبز اردهال (شماره ۳)
سبزی و میوه ها دو بال پرندهی تندرستی
در هرم هستي، سبزيها و ميوهها جايگاه خاصي دارند و اساس و پايهي تندرستي محسوب میشوند، و طول عمر، پيري ديررس، شادي و طراوت زندگي را به ارمغان میآورند. انسان میتواند همانند گياهخواران که گوشتخواران از آنها تغذيه میکنند، باشد و يا هم گياهخوار و هم گوشتخوار؛ مثلاً طول رودهها، فک زيرين که آسياب کننده گياهي است، مکانيزم و ديناميزم هضم، جذب و نهايتاً سوخت و ساز و دفع شباهت زيادي به گياهخواران داريم. ضمن اينکه بدون مصرف گياهان تندرستي ما به شدت به مخاطره میافتد. گياهان علاوه بر داشتن ويتامينها، مينرالها، آنزیمها، قند چربي و پروتئين مواد ديگري دارند که بسيار حياتي و حيرت انگيزند و به نام مواد ثانويه گياهي در سبزي و ميوه ناميده ميشوند.
گياهخواري
اين روش تغذيه داراي منافع خوب، ولي بدون ضرر نمیباشد. شايد بتوان گفت بهترين امتياز آن اين است که گوشت به ويژه قرمز آن را نمیخورند، چون گوشتها چندان سالم نيستند و تعليف و خوراک دام بيشتر تبديلي و عاري از آلودگیها نيست. بنابراين به طور کلي، گياهخواران سالمتر زندگي میکنند، و از طرفي کمتر چاق شده، فشار خون بالا ندارند، کلسترول، قند و اسيد اوريک آنها متعادل و تا۸۰ درصد کمتر از غيرگياهخواران دارند. کمتر دچار يبوست، سنگ کليه و سنگ کيسهی صفرا ميشوند. سرطان روده و سينه در آنها کمتر ديده میشود؛ همچنين بيماريهاي آلرژي نورو درماتيک و بيماريهاي پوستي نيز بین آنها محدود است. گياهخواران سالمتر زندگي میکنند، اما نه اينکه طولانی تر عمر خواهند کرد. متخصصين تغذيه بر اين عقيده اند که ترکيب لاکتووجتارين يعني گياهخواري همراه با لبنيات و تخم مرغ، منطقیتر و انرژي کاري بيشتري دارد و با توجه به جامعهی صنعتي شده و پرهيجان، آسانتر دسترسي به تغذيه خود دارند.
خام خواري جوابگوي انجام مسئولیتهاي عصر ما نيست. قدرت جذب و هضم يا سيستم گوارش افراد، کاملاً متفاوت است. محتواي سفرهی غذايي جامعهی ايراني، انطباق دقيقي با شرايط اکولوژيک و يا اقليم گوناگون کشور ما دارد. غذاي ايراني بيشتر مايع است تا جامد، ضمن اينکه مواد گياهي اکثراً عامل غالب است، مانند انواع آشها و خورشها. کاربرد متنوع سبزيها، صيفیجات و حتي ميوهها در بسياري موارد گياهان دارويي مانند شنبليله در قرمه سبزي، بابونه در سبزي پلو، زرشک، زيره پلو، انواع دلمهها و کوکوها، همگي سرشار از سبزيها هستند، و گوشتها حداکثر ۲۰ تا ۲۵ درصد در اين نوع غذاها حضور دارند. غذاي ايراني با تغييراتي مختصر میتواند الگوي خورد و خوراک تندرستي بخش براي نوع انسان با سيستم گوارشيای که دارد، باشد. کمتر ملتي مانند ايرانيها از گياهان، سبزي و ميوههای با تنوع تغذيه میکند. ايرانيها حتي انواع ترشيجات و مرباها را ابداع کردهاند و هر کدام از اين مواد با نوع غذاي اصلي، مطابقت دارد و اين خود تأکيد بيشتر بر فصلي بودن خوردنیهاست.
غذاي چيني
مدتها براي متخصصين تغذيه اين سئوال مطرح بود که چطور است چينيها بيشتر غذاي ساده میخورند و کمتر از کشورهاي غربي دچار بيماريهاي ناشي از شيوهی تغذيهی تمدن صنعتي غرب مانند سکتهی قلبي، ديابت، پوکي استخوان، سرطان روده و غيره میشوند. پژوهشها نشان میدهد که چينيها دو برابر غربيها کربو هيدرات میخورند، البته به صورت مرکب يا کمپلکس، و در مقابل يک سوم چربي کمتر، اما ۲۵/۰ از آمريکاییها کالري مصرف میکنند. چينیها بهشدت کار بدني انجام میدهند. يک سوم بيشتر از آمريکايي پروتئين میخورند (فقط پروتئين حيواني ۷% و بيش از ۷۰/۰، پروتئين گياهي). چينيها اساساً شير نمیخورند، ولي بهندرت پوکي استخوان در میان آنها ديده میشود. کلسيم مورد نياز را از سويا و انواع کلم تأمين میکنند. در تاريخ ميخوانيم که فيثاغورث، سقراط، افلاطون، داروين، تولستوي، بنيامين فرانکلين، نيچه، اديسون، گاندي، برنارد شاو، انیشتين همگي گياهخوارانی جدي بودهاند. ثابت شده کسي که گوشتخوار است، هنگام سکتهی قلبي تا ۵۰ درصد و کسي که گياهخوار با لبنيات است، ۱۵ درصد، و کسي که فقط گياهخوار است، تا ۴ درصد با خطر مرگ مواجه است.
اعجاز گیاهان دارویی؛ انار
مشخصات گياهشناسي
از نظر بسياري از صفات مشابه مورد هستند از اين جهت در بعضي ردهبنديها جزوه تيره مورد بررسي ميشود. به صورت درخت يا درختچه با برگهاي ساده معمولاً متقابل و گلهاي نر و ماده كه هر گل آن ۸ ـ ۴ كاسبرگ گوشتدار دارد تعداد گلبرگها هم همان است كه به رنگ قرمز يا متمايل به ارغواني و تعداد پرچمها زياد است تعداد برچهها زياد كه به جدار داخلي نهج پياله مانند چسبيده است و مجموعاً به صورت تخمدان تحتاني با برچههاي فراهم در يك تا سه رديف منطبق به هم بوجود آورده است. از تيره انار (Punicaceae) است و كاسبرگها و پرچمها و خامه و كلاله مادگي روي ميوه ميماند. اصل آن از ايران كه به ساير نقاط دنيا رفته است. در جنگلهاي شمال وحشي ميرويد در نواحي مختلف در خانهها كاشته ميشود.
امام موسي كاظم(ع):
دود حاصل از سوختن ساقه انار موجب دوري حشرات ميگردد.
خواص دارويي انار
در پوست، ريشه، ساقه، ميوه انار تانن زياد و آلكالوئيدهاي مختلف است كه معروفترين آنها پلهتيرين (Pelletierine) نام دارد. انار داراي هورمون جنسي استروژن هم ميباشد و در مداواي آرتروز و مخصوصاً در دوران يائسگي خانمها و پوكي استخوانها و حالت گُرْگرفتگي و ريزش موي سر آنها اثر خوبي دارد.بخشهاي مختلف انار قابض و در بند آوردن خون اثر بسيار خوبي دارد در معالجه اسهال و خونريزي بدخيم مصرف ميشود چون كمكننده قند خون است براي درمان ديابت هم مفيد ميباشد. در معالجه ميگرن و ضدعفوني كردن و درمان سرطان رحم نيز تجويز ميشود. ميوه انار مقوي قلب و تصفيهكننده خون است و بايد قبل از غذا خورده شود تا اشتها را باز كند، گل تازه شكفته شده انار را چيده در سايه ميخشكانند و به صورت پودر در ميآورند و مصرف ميكنند. پوست ريشه انار بهترين داروي دفعكننده قطعي كرم كدو ميباشد كه بايد حدود ۱۰۰ گرم پوست خشك شده ريشه را در يك ليتر آب به مدت بيست و چهار ساعت خيساند و سپس به مدت ۱۰ دقيقه آن را جوشاند و هر روز سه فنجان آن را خورد. (به فاصلة ۵/۱ ساعت). گل و پوست ساقه و ميوه انار براي قطع فوري اسهال مؤثر است كه بايد ۲۵ گرم از يكي از آنها را در يك ليتر آب دم كرده مصرف شود. گل انار نر (گلنار) اثر بهتري دارد.
امام رضا(ع):
خوردن انار شيرين موجب ازدياد مني و نيكويي فرزند ميشود.
براي معالجه ورم لوزهها بايد جوشانده پوست درخت يا گل آن را قرقره كرد. در معالجه آنژين هم مؤثر است. مضمضه اين جوشانده براي سفت كردن لثه و جلوگيري از خونريزي آن مؤثر ميباشد. براي معالجه سرفه و درد سينه و بهتر كردن رنگ رخسار آب و رب انار مناسب است. انار شيرين اثرش بهتر است. اگر سر انار را سوراخ كرده درونش روغن بادام شيرين بريزند و روي شعله قرار دهند تا بجوشد و به حد اشباع برسد مكيدن آن براي درد سينه و سرفه بسيار مؤثر است. آب انار شيرين مخلوط با شكر و صمغ عربي و روغن بادام كه نيم گرم باشد اين اثر را دارد. پوست انار ترش براي رفع اسهال مزمن و قرحه معده و مقعد اثر زياد دارد و اگر مخلوط مساوي از پودر پوست انار ترش و مازو (بلوط) را در سركه بجوشانند تا منعقد شود و آن را به صورت قرصهايي به اندازة فلفل درآورند تا ۱۵ عدد آن كافي است. مخلوط مساوي از اناردان ترش (دانه خشكيده انار) با مويز و آن زيره كرماني براي رفع قي و تقويت معده مؤثر و براي رفع حالت ويار و استفراغ شديد خانمهاي تازه حامله شده اثر معجزهآسا دارد. ضماد گل انار با برگ مو هم براي قي زياد مفيد است. عصارة برگ انار با گلاب براي جلوگيري از خراش و سفت شدن پوست پا كه در اثر كفش بوجود ميآيد و التيام آن مفيد است. پيه انار (قسمتي كه دانهها به آن چسبيده) براي رفع ورم لثه و آبسه دندان مؤثر است. رب انار براي معالجه زخمهاي دهان و زبان (به صورت زخمهاي سفيد يا كمي زرد كه اطرافش متمايل به بنفش است) و به نام آفت معروف است بسيار مؤثر است و آن را معالجه ميكنند. بخصوص اگر با پودر آويشن شيرازي مخلوط كنند .